Kerkformatie. Een woord aan mijne rechtzinnige medeleden in de Nederlansche Hervormde Kerk, door G.G. Gijben. Leiden, D. Donner.

In verschillende bladen werd deze belangrijke brochure reeds aangekondigd en besproken. Evenals door velen, werd zij ook door ons met instemming gelezen. De schildering van den treurigen toestand van het Ned. Herv. Kerkgenootschap; het aanwijzen van de onvoldoendheid der maatregelen van kerkherstel, die tot dusverre genomen zijn; de aanduiding van den weg der „scheiding" als den eenigen, die tot kerkformatie leiden kan; dit alles kan bij de leden der Christ. Geref. Kerk niet anders dan warme en volledige sympathie vinden. Het werd immers door ons reeds zoo dikwerf, bijna tot vervelens toe, gezegd. Ons gevoelen aangaande dat alles is niet onbekend. Het verblijdt ons, dat dit nu eens niet door ons, maar door een lid van de N.H. Kerk rond en open en duidelijk gezegd wordt tot al zijne rechtzinnige medeleden. Maar ik vrees, dat de geachte Schrijver een afdoend bewijs, de proef op de som, voor de juistheid zijner beweringen ontvangen zal in de kalme onaandoenlijkheid, waarmede dit zijn warm woord door diegenen juist, aan wie het gericht is, zal opgenomen worden.

Juist om de instemming, waarmede wij deze brochure over het geheel lazen, zij het ons vergund, op twee punten te wijzen, waarin onze meening van die des Schrijvers 195 afwijkt. Allereerst in de beschuldigingen, die hij inbrengt tegen het „onzalige gezelschap": de Synode. Hier evenmin, als in andere bladen, wil ons de toon bevallen, waarop van en tot de Synode gesproken wordt. Wat wil men dan toch van haar? Kan zij in een genootschap, als de Ned. Herv. Kerk, wier jammervollen toestand alle leden samen mede bestendigen, anders handelen, dan zij gehandeld heeft? Uit den mond van een lid van dat kerkgenootschap heeft ze eer op een woord van lof om bare practische wijsheid en vindingrijkheid aanspraak.

Evenmin wil het ons bevallen, dat de heer Gijben van Kerkformatie spreekt in plaats van Reformatie. De daarmede in verband staande beweringen onderschrijven wij niet. Alle kerkvorm is in het Ned. Herv. Kerkgenootschap niet verloren gegaan; al is die vorm geheel en al gedeformeerd. Er is in de Herv. Kerk nog een groot gedeelte van bet lichaam van Christus, dat echter in geen passenden vorm zich openbaart. Daarom moet van reformatie worden gesproken.

Deze beide opmerkingen mogen den geachten Schrijver de verzekering geven van de belangstelling, waarmede wij zijne brochure hebben gelezen. Van harte hoop ik, dat ze meer nog door de rechtzinnige medeleden van den Schrijver, dan door de „gescheidene" Broeders worde overdacht en bevestigd!